Dimitri van der Werf
Conference of Birds
Solotentoonstelling in Sis Josip Galerie in Den Haag
Donderdag 14 september – zondag 15 oktober 2023
Minerva Was Once a Little Girl (2023)
Conference of Birds is de eerste met Artificial Intelligence tot stand gekomen solotentoonstelling in een Nederlandse galerie. De digitale beeldmaker Dimitri van der Werf toont in ruim twintig portretten de complexe band tussen mens en vogel.
Dimitri Van der Werf zet de realiteit naar zijn hand in portretten die uiteenlopende relaties tonen tussen mensen en vogels. Van vogelliefhebbers die een diepe connectie met vogels aangaan, tot fashion victims voor wie een vogel niet meer is dan een mode-accessoire.
Een virtuele wereld
De band tussen mens en vogel is in de kunstgeschiedenis een oud thema. Dimitri van der Werf raakte geïnspireerd in het Mauritshuis door Hans Holbein die een edelman met een havik portretteert. Het is een realistisch portret: een havik kun je africhten en domesticeren. Van der Werf wil de realiteit ontstijgen in een virtuele wereld waarin mensen een band aangaan met wilde en ontembare vogels. Met behulp van artificial intelligence creëerde hij in het echte leven onmogelijk vast te leggen dubbelportretten, zoals een priester met een pelikaan en een oude dame met een vale gier. Die vogels zijn te schuw of te gevaarlijk om in een fotostudio voor de lens te krijgen. AI inspireerde hem ook om niet bestaande vogelsoorten te creëren.
This Bird Rocks (2023)
Dimitri van der Werf over Conference of Birds
De band tussen mens en vogel wordt door ambivalente gevoelens geplaagd. Of we het willen of niet, onbewust worden we verteerd door jaloezie. Zonder vliegtuig, helikopter of luchtballon zijn we gebonden aan de grond, gevangen door de zwaartekracht. Een vogel heeft in het luchtruim veel meer vrijheid. Hij kan doodsimpel overwippen van een dictatuur naar een vrij land.
Uit jaloezie doen we vogels van alles aan. We sluiten ze op, verwoesten hun leefgebied, roeien ze uit en eten ze op. Maar een minderheid koestert vogels, gaat er zelfs een diepe band mee aan. Sommigen hebben zelfs liever vogels dan mensen als gezelschap. In Conference of Birds zijn vogelaars geportretteerd met het object van hun toewijding.
Death and the Maiden (2023)
Een bekentenis. De geportretteerden zijn niet met hun vogels naar mijn studio gekomen. Met Artificial Intelligence (AI) is de basis voor elk portret gelegd. In een supercomputer zijn ze tot leven gekomen. Deze computer, gekoppeld aan een immens serverpark, wordt met miljarden afbeeldingen gevoed, met opnames van onze uiterlijke wereld en met beelden die zijn ontsproten uit onze verbeelding. Al die afbeeldingen zijn uiteengerafeld tot algoritmes. Met een instructie die uit beelden en teksten kan bestaan, kun je die algoritmes aansporen om telkens weer nieuwe constellaties te vormen, met nieuwe unieke foto’s als resultaat.
Die algoritmes buitelen over elkaar heen volgens beproefde parcoursen, maar ook met totale willekeur. Dat is te zien. Van vele tientallen gegenereerde afbeeldingen is slecht een enkele bruikbaar. En ook een geslaagde afbeelding vraagt om verdere beeldbewerking. AI staat nog in de kinderschoenen maar ontwikkelt zich razendsnel. Een jaar geleden zou deze tentoonstelling onmogelijk met behulp van AI tot stand hebben kunnen komen. AI-beelden waren nog uiterst primitief. Ook nu schiet AI vaak nog te kort. AI-personages moeten niet zelden met zes vingers door het leven. Het is een tour de force om bestaande vogels getrouw naar de natuur in beeld te krijgen. De supercomputer heeft een ongebreidelde fantasie. Lompe vogels krijgen soms een fraaier gestroomlijnd uiterlijk of een barokker verenkleed dan in de realiteit. Dat is frustrerend. Verwoed probeerde ik de vogels te modelleren naar het echte leven, de computer steeds driftiger voedend met instructies. Het leidde meestal tot niets. Uiteindelijk heb ik het opgegeven en de algoritmes de vrijheid gegeven ook totaal nieuwe vogelsoorten tot stand te brengen.
Add a title here. Make it bold and impactful. Click to edit.
Ook AI-beelden vragen om keuzes: de keuze van onderwerp en invalshoek waarmee je de computer aan het werk zet en de uiteindelijke selectie uit een stroom aan beelden, die te vergelijken is met het ruwe materiaal waar een fotograaf na een fotosessie uit put. Bovendien moet je de beelden bewerken en met vakmanschap afdrukken. Het lijkt een kwestie van tijd dat AI als gereedschap voor beeldmakers alom zal worden geaccepteerd. Dankzij AI kun je bovendien beelden vastleggen die op een andere manier niet tot stand hadden kunnen komen. In een van de foto’s omarmt een oude dame een vale gier. Die vogels is zowel schuw als agressief. In een studio krijgt je die onmogelijk voor je lens. Als je het al zou willen proberen, maken regels voor de omgang met wilde en beschermde dieren dat onmogelijk.
In Conference of Birds komen fictieve personen samen met hun vogels. Het is een ode aan deze oude band tussen mens en dier. En een verkenning van AI als nieuw gereedschap voor beeldmakers. Ik zie het liever als een speelse vraag dan als een manifest pro AI. Want alleen vragen en vervolgvragen brengen ons verder. Waar antwoorden vastomlijnd worden geponeerd, begint de dictatuur. En vragen geven ook ons vleugels: naar een domein met onbegrensde mogelijkheden.
